Rozwój dziecka w łonie matki to złożony proces, na który wpływa wiele czynników. Odpowiednia opieka ginekologiczna w czasie ciąży pozwala kontrolować zdrowie i rozwój nienarodzonego maluszka. By ciąża przebiegła pomyślnie, niezbędna jest również właściwa dbałość o zdrowie przyszłej mamy. Zobacz, jakie badania w okresie prenatalnym są przeprowadzane w specjalistycznych ośrodkach medycznych.
Badania USG w czasie ciąży
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników opracowało schemat obowiązkowych badań dla kobiet w ciąży, które stanowią niezbędne minimum, umożliwiające kontrolę zdrowia zarówno matki, jak i rozwijającego się w jej łonie dziecka.
Ciąża jest podzielona na trzy trymestry, poszczególne badania diagnostyki prenatalnej umożliwiają sprawdzenie stanu zdrowia dziecka, na poszczególnych etapach jego rozwoju. Najważniejszym badaniem umożliwiającym wczesne wykrycie nieprawidłowości jest USG, czyli badanie ultrasonograficzne. Jest ono nieinwazyjne, a pozyskane w czasie diagnostyki dane umożliwiają ocenę zdrowia dziecka. Przeprowadzane są one w ramach NFZ i może z nich skorzystać każda kobieta w ciąży.
Badania USG I trymestru
Pierwsze badanie USG zazwyczaj przeprowadzane jest jeszcze przed 10 tygodniem ciąży i wykonywane jest dopochwowo. Choć nie jest ono obowiązkowe, warto je zrobić. Jest to najlepsza metoda na potwierdzenie ciąży oraz jej lokalizacji — ciąża pozamaciczna jest bowiem poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia kobiety. Już na tym etapie sprawdza się także ilości rozwijających się w łonie zarodków.
Obowiązkowym badaniem jest USG w I trymestrze przeprowadzane między 11 a 13 tygodniem ciąży. Ma na celu dokładną ocenę wszystkich narządów anatomicznych rozwijającego się w łonie dziecka oraz wykrycie wad strukturalnych. W razie wykrycia nieprawidłowości zalecane jest przeprowadzenie badań inwazyjnych w celu potwierdzenia lub odrzucenia wystąpienia wady genetycznej.
USG w II trymestrze ciąży
USG II trymestru wykonywane jest między 18. a 22. tygodniem ciąży. Pozwala skontrolować rozwój płodu, ilość płynu owodniowego, a także lokacje łożyska. Sprawdzane są podstawowe parametry, takie jak: praca serca, ruchy płodu i jego masa, ułożenie, a także oceniane są struktury i narządy dziecka, jak mózg, serce, szyja, kręgosłup, klatka piersiowy itd. Jest to tzw. USG połówkowe, które umożliwia wykluczenie lub potwierdzenie wad anatomicznych, czy rozwojowych. W razie wystąpienia nieprawidłowości już na tym etapie wdrażane są ewentualne terapie.
USG w III trymestrze ciąży
Ostatnie USG wykonywane jest w III trymestrze między 28 a 32 tygodniem ciąży. Ma przede wszystkim na celu ocenę wzrostu dziecka, a także kontrolę czynności serca oraz pozostałych narządów. Na tym etapie mogą nadal zostać wykryte nieprawidłowości w jego rozwoju i ustalone odpowiednie metody leczenia.
Specjalistyczna opieka ginekologiczna we Wrocławiu w Dolnośląskim Centrum Medycznym zapewnia badania USG wysokiej jakości sprzętem najnowszej klasy.
Badania dla przyszłych mam
Prowadzenie ciąży obejmuje nie tylko kontrolę rozwoju płodu. Niezwykle ważny jest stan zdrowia mamy, dla której ciąża może stanowić poważne obciążenie. Istotne jest również wyeliminowanie ryzyka istnienia, niektórych chorób zakaźnych, które mogą doprowadzić do poronienia lub zaburzeń rozwojowych. Dlatego też kalendarz podstawowych badań dla kobiet w ciąży obejmuje:
Badanie ciśnienia krwi – nadciśnienia u kobiet w ciąży pojawia się dość często i jest jednym z objawów gestozy (zatrucia ciążowego).
Morfologię – umożliwia ocenę ogólnego stanu zdrowia kobiety i jej kondycji.
Badanie ogólne moczu – pozwala na sprawdzenie, czy nie doszło do pojawienia się infekcji bakteryjnej dróg moczowych oraz, czy nie ma białkomoczu.
Wymaz bakteriologiczny z pochwy – ma na celu kontrolę stanu bakteriologicznego dróg rodnych. Bakterie chorobotwórcze mogą bowiem doprowadzić do poważnych powikłań w rozwoju płodu.
Cytologia – powinna być wykonana na początku ciąży. Jest to proste i nieinwazyjne badanie, które umożliwia wykrycie nowotworu szyjki macicy na wczesnym etapie.
Poziom glukozy – umożliwia kontrolę poziomu cukru we krwi, w celu wczesnego wykrycia cukrzycy ciążowej.
Test obciążenia glukozą – wykonywany jest między 24. a 28. tygodniem ciąży ma na celu wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej. Jest ona przyczyną zaburzeń rozwojowych płodu, a może także prowadzić do jego obumarcia. Diagnoza cukrzycy na jej wczesnym etapie umożliwia wyrównanie poziomu cukru we krwi, dzięki zastosowaniu odpowiedniej diety, w niektórych przypadkach wymagana jest terapia lekowa.
Badanie w kierunku HIV oraz HCV – są to choroby wirusowe przekazywane drogą płciową lub poprzez krew. W przypadku zakażenia wirusa HIV lub HCV niezbędna jest specjalistyczna opieka zarówno ze względu na dobro matki, jak i jej dzidziusia.
Badania na obecność kiły, toksoplazmozy i różyczki – zakażenia którąś z tych chorób prowadzi do poważnych uszkodzeń płodu. By ustalić, czy jesteś zakażona, należy wykonać badania krwi na obecność przeciwciał.
Specjalistyczne badania prenatalne – kiedy można z nich skorzystać?
Specjalistyczne badania przesiewowe w czasie ciąży mają na celu potwierdzenie lub wykluczenie istnienia wady rozwojowej płodu. Zalecane są one w sytuacji wystąpienia niejasności w badaniu USG oraz przy zwiększonym ryzyku pojawienia się wady genetycznej.
Dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod badawczych, już na wczesnym etapie życia płodowego można wykryć takie wady rozwojowe i genetyczne jak: zespół Downa, Edwardsa, Patau, Klinefeltera, czy zespół Turnera, wady serca, cewy nerwowej, układu pokarmowego, układu moczowo-płciowego, oraz ścian brzusznych, a także wrodzoną łamliwość kości i rdzeniowy zanik mięśni.
W ramach NFZ badania prenatalne przysługują kobietom w przypadku:
- Ukończenia 35 roku życia;
- Poddawanych leczeniu niepłodności;
- Pojawienia się nieprawidłowości genetycznych w poprzedniej ciąży;
- Nieprawidłowych wyników badań ciążowych wskazujących na pojawienie się aberracji chromosomalnych;
- Zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby uwarunkowanej monogenowo lub wieloczynnikowo.
Nieinwazyjne badania prenatalne
W pierwszym etapie diagnostyki prenatalnej wykonywane są badanie nieinwazyjne. W ramach NFZ jest to test zintegrowany (PAPP-A). Jest to badanie próbki krwi matki w celu określenie poziomu ciążowego białka osoczowego A (PAPP-A) oraz wolnej podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej (beta-HCG). Badanie powinno być przeprowadzone między 11. a 14. tygodniem ciąży. Termin badań należy ustalić po wcześniejszym badaniu USG. W celu prawidłowej oceny ryzyka wystąpienia zaburzeń genetycznych płodu niezbędne jest przeprowadzenie również badania USG I trymestru. Niezwykle istotne jest również USG połówkowe wykonywane w II trymestrze, również w ramach NFZ.
Będąc w ciąży, możesz również skorzystać z szerokiej oferty nieinwazyjnych testów genetycznych. Choć nie są one refundowane przez NFZ, zwiększają szansę na dokładną diagnostykę ewentualnych zaburzeń genetycznych.
Badanie KTG – dlaczego jest tak istotne pod koniec ciąży?
KTG, czyli kardiotokografia to jedno z podstawowych badaniem wykonywanych w czasie ciąży. Umożliwia jednoczesną kontrolę tętna płodu oraz czynności skurczowych macicy. Dzięki temu można monitorować zarówno stan dziecka, jak i matki oraz wzajemną zależność obu tych parametrów.
Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne. By je przeprowadzić, do brzucha przyszłej mamy przykłada się głowice urządzenia (umocowane na specjalnych pasach), które monitorują oba parametry. Urządzenie zaś na bieżąco drukuje zapis pozyskanych danych. Prawidłowe tętno dziecka w łonie matki wynosi od 110 do 160 uderzeń na minutę. Kontrola tętna jest jednym z podstawowych badań umożliwiających monitorowanie stanu dziecka pod koniec ciąży oraz w czasie porodu. Pozwala wykryć objawy niedotlenienia lub zakażenia wewnątrzmacicznego i szybko podjąć działania medyczne.
Obecnie istnieje możliwość wypożyczenia detektora płodu do domu, w celu monitorowania stanu maluszka bez konieczności częstych wizyt w szpitalu. Wyniki uzyskane podczas badania są przesyłane do położnej lub lekarza ginekologa za pomocą specjalnych aplikacji.
Echo serca płodu – kiedy warto przeprowadzić badanie?
Echokardiografia serca płodu to kolejne istotne nieinwazyjne i bezbolesne badanie. Ułatwia zdiagnozowanie wad serca i zaburzeń krążenia jeszcze w łonie matki. Taka diagnoza pozwala na wprowadzenie terapii jeszcze na etapie życia płodowego, co zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań związanych z zaburzeniami krążenia i zwiększa szansę na przeżycie dziecka.
Echokardiografia to badanie USG nakierowane na diagnostykę serca maluszka oraz funkcjonowanie układu krążenia. Umożliwia wykrycie między innymi: wad serca, wad zastawek, zaburzeń rytmu serca, czy wad układu krążenia. Wykonywana jest przez specjalistę z zastosowaniem wysokiej jakości sprzętu, pozwala ocenić wygląd serca, jakość jego pracy, oraz przepływy krwi.
Badanie należy wykonać, jeśli istnieje podejrzenie zaburzeń ze strony układu krążenia, występują nieprawidłowości w rytmie pracy serca, lub istnieje podwyższone ryzyko rozwoju wady serca u dziecka.
USG 3D i 4D – czy warto je zrobić?
USG 3D i 4D to nowoczesne badanie obrazowe, które umożliwia obserwowanie dziecka w brzuchu mamy. Obraz na ekranie komputera jest trójwymiarowy, co pozwala rodzicom na obejrzenie w czasie rzeczywistym obrazu dziecka, jego rysów, położenia, oraz ruchów.
Tego typu urządzenia umożliwiają stworzenie realnego obrazu z łona matki na podstawie fal akustycznych o wysokiej częstotliwości przenikających do wnętrza ciała. Takie badanie jest bezpieczne i bezbolesne, a jednocześnie umożliwia rodzicom obserwowanie nienarodzonego dziecka, zanim pojawi się na świecie. Można zaobserwować takie zachowania jak ssanie kciuka, ziewanie, a nawet jak się uśmiecha lub ma czkawkę. Jest to niezwykłe przeżycie oraz pamiątka, ponieważ rodzice otrzymują płytę DVD z nagranym filmem.